پنج اس – Five Ss

پنج اصطلاح مرتبط با هم که با صدای اس شروع می‌شوند و بیان‌گر رویه‌هایی در محیط کار هستند که کنترل دیداری و تولید ناب را ممکن می‌کنند. این پنج اس به ژاپنی عبارتند از:

1.سی‌ری (Seiri): جداسازی اقلام ضروری (ابزارها، قطعات، مواد، کاغذها و …) از اقلام غیرضروری و دور ریختن اقلام غیرضروری.

2.سی‌تون (Seiton): مرتب‌سازی دقیق اقلام ضروری باقی‌مانده: تعیین جایی برای هر چیز و قرار دادن هر چیز در جای خود.

3.سی‌سو (Seiso): شستن و تمیز کردن.

4.سی‌کت‌سو (Seiketsu): پاکیزگی، نظم و ترتیبی که حاصل اجرای منظم سه اس قبلی است.

5.شیت‌سوکه (Shitsuke): انضباط، برای انجام چهار اس قبلی.

این پنج اس گاه در انگلیسی به جداسازی (Sort)، مرتب‌سازی (Straighten)، پاکیزه‌سازی (Shine)، استانداردسازی (Standardize) و مستمرسازی (Sustain) ترجمه می‌شود. بعضی از افراد مجرب در سیستم تولید ناب، اس دیگری را هم اضافه کرده‌اند که همان ایمنی (Safety) است، به معنای استقرار و کاربرد رویه‌های کار ایمن در کارگاه و دفتر. البته در تویوتا به طور سنتی فقط بر چهار اس زیر تاکید می‌شود:

1.جداسازی (Seiri): به محیط کار بروید و چیزهای غیرضروری را جدا و حذف کنید.

2.مرتب‌سازی (Seiton): سپس اقلام ضروری را به‌طور دقیق مرتب کنید به نحوی که به هنگام نیاز بتوان به راحتی بدانها دست یافت و از آن‌ها استفاده کرد.

3.پاکیزه‌سازی: (Seiso): محیط کار، تجهیزات و ابزارها را تمیز کنید.

4.استانداردسازی (Seiketsu): به یک نظم و ترتیب کلی دست یابید که ناشی از داشتن انضباط در به کار بستن سه اصل قبل است.

در تویوتا پنجمین اس یا همان مستمرسازی مطرح نمی‌شود، چون ممیزهای روزانه، هفتگی و ماهانه بررسی کار استاندارد، در واقع جزئی جدانشدنی از سیستم تولید تویوتا است. به هر حال، چهار یا پنج یا حتی شش تا بودن اس‌ها اهمیتی ندارد، بلکه مهم آن است که عملیات بهبود باید به طور سیستماتیک، سازماندهی شده و در جهت تحقق تولید ناب صورت گیرد و از تکیه بر یک برنامه بهبود منفرد، جزئی و مقطعی، جدا پرهیز گردد.

See: Standardized Work.