مفهوم تولید ناب

رابطه‌ی ميان توليد ناب، پنج اس و شش سيگما

بخش اول: مفهوم تولید ناب

توجه: اين نامه در پاسخ به کارشناسان فولاد خوزستان نوشته شده است اما از آنجا که این پرسش‌، پرسشی همگانی است و معمولاً پرسيده می شوند خواستم به کوتاهی پاسخی ارائه کرده باشم.

مفهوم توليد ناب

مفهوم توليد ناب، در کتاب دوران‌ساز تولید ناب شرح داده شده است. من در اینجا خلاصه‌ای از آن را می‌آورم:

« تولید ناب، یک سیستم سازماندهی و مديريت فرآيند توليد، تکوين محصول جديد، نحوه کار با تأمين‌کنندگان روابط با مشتریان، روابط با کارکنان و مدیريت مالی است. شرکت‌های ناب از اصول، روش‌ها و ابزارهای ناب استفاده می‌کنند تا دقيقاً ارزش مورد نظر مشتری (اعم از کالاها و خدمات) را توليد کنند و اين شرکت‌ها می‌توانند در مقايسه با شرکت‌های توليد انبوهي، با کيفيت بالاتر و عيوب کم‌تر، نیروی انسانی کم‌تر، فضای کم‌تر، سرمایه کم‌تر و زمان کم‌تر به نتايجی بس بيش‌تر دست يابند».

مفهوم توليد ناب، به تعبير جیم ووماک، عبارت است از دستیابی به بيش‌ترين با کم‌ترين. بیش‌ترین از آنچه که مشتری می‌خواهد با استفاده از کم‌ترین منابع تولید. توليد ناب برای توليد و عرضه ارزش کامل مورد نياز مشتری، بر شناسايي و حذف اتلاف تمرکز دارد. در هر فرآيند توليدی، هشت اتلاف وجود دارد که هدف توليد ناب، حذف ريشه‌ای آن‌ها است. (برای دستيابی به يک توضيح خوب از انواع اتلاف‌ها به کتاب سيستم توليد تويوتا و نيز کتاب تفکر ناب مراجعه کنيد).

خاستگاه توليد ناب

مفهوم تولید ناب، در واقع توسط هنری فورد ابداع شد. او کسی بود که کل سيستم توليد را تحت عنوان توليد دارای حرکت، يکپارچه کرد البته به سیستم ابداعیِ او تولید انبوه گفته می‌شود. اما پس از جنگ جهانی دوم، شرکت تويوتا موتور، برای حل مشکل محدوديت نيروی انسانی، کمبود نقدينگی و منابع مواد اوليه خود، کوشيد اين مفاهیم را به نحو نوآورانه‌ای اقتباس کند. سيستم توليد تويوتا (TPS)، که از اين نياز سرچشمه گرفت، نخستين سيستم مديريتی بود که مفاهیم تولید ناب را در کل شرکت به کار بُرد تا بتواند محصولاتی متنوع را به میزان کم، با عيوبی به مراتب کم‌تر و هزينه‌ای بس کم‌تر توليد کند.

کاربرد تولید ناب

مفهوم تولید ناب، اکنون، در طیف گسترده‌ای از صنايع، مؤسسات غيرانتفاعی، شرکت‌های دولتی، مراکز درمانی و ديگر رشته‌های توليدی و خدماتی توسط رهبران به کار گرفته شده است. آنان می‌کوشند این مفاهیم را در توليد محصولات و ارائه خدمات به کار برند تا بتوانند برای مشتريان خود با حداقل اتلاف و بيش‌ترين ميزان کيفيت، حداکثر ارزش ممکن را بيآفرينند.