رهبری سنتی در مقابل رهبری ناب

متن زیر بخش کوتاهی از سخنان من است در وبینار دو روزه برنامه ملی توسعه مدیریت با موضوع «اخلاق و رهبری خردمندانه» در کالج کریستو جایانتی منیجمنت اسکول شهر بنگولار هند که در 18 مِی 2021 از ساعت 5:30 تا 6:30 برگزار شد. من سخنران بخش دوم از روز اول بودم.

در این صحبت یک ساعته به مقایسه تفاوت‌های اصلی رهبری سنتی و رهبری ناب پرداختم. توضیح زیر گزیده‌ای از مهم‌ترین بخش این سخنرانی است:

در تاریخ مدیریت و رهبری، ما سه گونه رهبری را در سازمان‌ها تجربه کرده‌ایم. این سه گونه هنوز هم همزمان در بسیاری از سازمان‌ها به کار می‌روند و به هم مبدل می‌شوند. تشخیص تفاوت‌های این سه گونه بسیار اساسی است:

1. رهبری مستبدانه سنتی: در این نوع از رهبری، رهبر به کارکنان می‌گوید یک وظیفه معین را چگونه انجام دهند و کارکنان موظفند که آن وظیفه را مطابق روش ارائه شده توسط رهبر انجام دهند و خود، حق هیچ گونه خلاقیت، حل مسئله و راهکاریابی را ندارند. آن‌ها فقط یک مجری هستند و رهبر فردی است که جزو تیم نیست و در رأس است.
2. رهبری تفویض گرایانه ( متداول از سال 1960): در این شیوه رهبری فقط وظیفه مورد نظر به فرد یا تیم ابلاغ می‌شود و نحوه انجام آن بر عهده تیم یا فرد گذاشته می‌شود. در این روش، رهبری به روش انجام کار اهمیت نمی‌دهد و فقط به نتیجه اهمیت می‌دهد. نتیجه گرایی که از دستآوردهای اِسلون در شرکت جی‌ام بود، بر این اساس مبتنی است: این که کار را چگونه انجام می‌دهی به خودت مربوط است، من فقط نتیجه را می‌خواهم. با این که این شیوه نوعی احترام به کارکنان محسوب می‌شود اما باز هم رهبری در آن از کارکنان جدا است و مشکلات کارکنان و شرکت باز هم بر جای خود باقی است.
3. رهبری ناب: در این شیوه وظیفه و نحوه انجام آن توسط تیم یا فرد به همراه رهبر، تعیین می‌شود. وظیفه، از طریق شناسایی مشکل و شیوه حل آن تعیین شده و نحوه اجرا هم در همین فرآیند حل مسئله که همه افراد درگیر در آن مشارکت دارند، تعیین می‌شود. این شیوه رهبری چنین می‌گوید: بیایید کار را با هم انجام دهیم و ببینیم بهترین شیوه انجام آن چیست؟ البته این شیوه به معنای مداخله رهبر در همه امور نیست. رهبر موظف است کارهای روتین روزانه را بر اساس یک شیوه استاندارد ممیزی کرده و مشکلات را شناسایی کرده سپس به کمک تیم برای آن راه حل بیابد. از سوی دیگر، رهبر باید اهداف و استراتژی‌ها را بر مبنای نیازهای مشتری تعریف کند و با تیم در میان بگذارد و همواره مراقب باشد که این اهداف مورد قبول تیم و کارکنان بوده و کار روزانه کارکنان در جهت اهداف تعیین شده انجام می‌شود.

بحث در این باره را می‌کوشم در درس گفتارهای ناب خود بیشتر بگشایم. پرسش‌ها و کامنت‌های شما باعث پیشرفت بحث خواهد شد.