پاسخ به پرسش‌های دانشجويان صنايع دانشگاه خواجه نصير

(توجه: اين نامه در پاسخ دانشجويان صنايع دانشگاه خواجه نصير تهران نوشته شده است اما از آنجا که پرسش‌ها، پرسش‌هايي همگانی‌اند و هميشه پرسيده می‌شوند خواستم به کوتاهی پاسخی ارائه کرده باشم. پاسخ دقيق‌تر و مفصل‌تر، مجالی می‌خواهد که اکنون مرا نيست.)

سپاس مرا به خاطر توجه‌تان به موضوع تولید ناب و نیز پوزش مرا از این‌که مشغله فراوان، مرا از امکان دیدار و گفتگوی رو در رو با شما محروم داشته است بپذيريد. در پاسخ پرسش‌های‌تان معروض می‌دارم:

سوال1: آیا موضوع ناب بحثی است که در کشور ما ایران، قابل پیاده‌سازی و اجرا باشد؟

تولید ناب در هر کشوری و هر فرهنگی قابل پیاده‌سازی است اما مستلزم آن است که برای هر شرکت معین 3 الزام زیر موجود باشد: (1) بحران، (2) عامل تغییر و (3) دانش. در ایران نیز هرگاه این 3 الزام موجود بوده است، تولید ناب، متحقق شده و پیش رفته است.

سوال2: تا کنون در چه صنایع این رویکرد پیاده‌سازی شده است؟ تا چه حدی؟ با چه کیفیتی؟ و چه نتایجی به دنبال داشته است؟

صنایعی که تا کنون من مستقیما با آن‌ها کار کرده‌ام و توانسته‌اند بخشی از گذار ناب را به پایان رسانند عبارتند از: صنایع غذایی، اسباب بازی، لوازم آشپزخانه، مبلمان اداری، خودروسازی، تامین‌کنندگان قطعات خودور، .

طیف شرکت‌ها شامل صنایع معظم تا شرکت‌های خصوصی کوچک بوده‌ است. اما همگی سه الزام فوق را داشته‌اند و بسته به ميزان بحرانی که داشته‌اند، ميزان اراده و تعهد لازمی که برای ناب شدن داشته اند و ميزان دانش نابی که در اختيار ايشان بوده است، توانسته‌اند بخشی از مسیر ناب شدن را طی کنند.

سوال3: بازار کار حاصل از تحقیق و مطالعه در این زمینه چه وضعیتی دارد؟

از سال 1373 تا کنون من یک‌سره دل در گرو عشق ساختن ایرانی ناب داشته‌ام و از قضای روزگار برای من بازار کار خوبی نیز فراهم آمده است. این نتیجه سال‌ها صبر و مشقت و ایمان به راهی بوده که در پیش گرفته‌ام.

اما پیش‌بینی من برای آینده چیست؟

هم‌زمان که بحران‌های اقتصادی فراگیرتر و عمیق‌تر می‌شوند و هم‌گام تجارب و نمونه‌های تولیدناب در کشور موفق‌تر می‌شوند بیش از پیش به این سیستم گرایش خواهد بود و بازار کار جدید وسیع‌تری برای آن گشوده خواهد شد.

اما توصیه من اين است: اگر ناب را دوست ندارید، به آن نپردازید و اگر دوست دارید و در آن خدمتی را برای ميهن خود جستجو می‌کنید خدمتی برای کشور و صنعت و هم‌نوعان و هم‌میهنان خود، بدانید که دير يا زود شرکتهايي را خواهيد يافت که به دانش شما نياز داشته باشند و کار و شغلی بس سودمند و مفيد و پر از لذت برای ساختن و ساخته شدن، بهتر کردن و بهتر شدن و اميد دادن و تغيير دادن خواهيد داشت.

سوال4: از چه طریقی باید به بهترین نتیجه رسید؟

برای درک تولید ناب، هم باید تمام کتاب‌های ما را مطابق سیر مطالعاتی ِ پیش‌نهادی در سایت بخوانید در ورک‌شاپ‌های ما شرکت کنید و سپس یک کار تجربی را به ویژه با ابزار نقشه‌برداری جریان ارزش انجام دهید و چه بهتر که زیر نظر یک مربی ناب و با تجربه اين کار را انجام دهيد. آن‌چه که شما در دانشگاه آموخته‌اید فقط 10% از آن چیزی است که برای ناب‌اندیش شدن بدان نیاز دارید و باید بخش مهمی از آن چیزی را که تا کنون فرا گرفته‌اید مورد بازاندیشی قرار دهید.

اما برای يک ناب انديش شدن شما بايد شيوه حل مسئله ناب، شيوه مذاکره و طراحی ناب و شيوه اجراء و بازنگری ناب را نيز بیآموزيد و به ويژه با منطق و روش A3 آشنا باشيد. شما بايد بدانيد که يک مشاور ناب، کسی است که مديران و کارکنان شرکت‌ها به سخنان وی گوش می‌دهند و نظرات و راهنمايي‌های او را قبول می‌کنند نه چون دارای مقام و موقعيتی است، بلکه چون راه‌حل‌های ناب را می‌داند و می‌تواند به ياری يک تيم، يک کار تيمی موفق را به خوبی به پيش برد و قبل از هر چيزی يک مربی خوب باشد.

سوال5: آیا انتخاب موضوع تولید ناب برای پایان نامه‌های دانشگاهی امکان‌پذیر و ارزشمند و نتیجه‌بخش است؟

پایان نامه‌های سنتی دانشگاهی، بر مباحثات پیچیده ریاضی و آماری متکی هستند و به ندرت به نتایج عملی و ساده‌سازی که ضرورت تولید ناب است توجه دارند. تا کنون چندین پایان‌نامه فوق‌لیسانس و دکترا در زمینه ناب زیر نظر من انجام شده و نتایج خوبی هم داشته‌اند اما شما باید اساتید و هیئت ژوری را قانع کنید که نگرش ناب در بنیاد متفاوت است و نباید اسیر روش‌های سنتی و به ویژه تحلیل‌های آماری شوید که در زمینه تولید ناب حتی در پایان نامه‌های خارج از کشور هم گاه به نتایج نادرست و مضحکی می‌انجامد.

اگر پايان نامه ناب انتخاب می‌کنيد حتما يک مورد تجربی را انجام دهيد يا مطالعه کنيد و بکوشيد در پايان نامه خود نتايج حاصله از اين کار عملی را تئوريزه کنيد و نه خيال خود و مشاوران خود را با پرسشنامه‌هايي راحت کنيد که بد طراحی شده‌اند و بد پاسخ داده می‌شوند و بد تجزيه و تحليل می‌شوند و بد نتيجه‌گيری می‌شوند. يک پايان نامه تجربی نابِ خوب، بستر مناسب کاری برای آينده شما نيز خواهد بود.

سوال6: موسسه ناب‌اندیشان تا چه حد و در چه زمینه‌هایی می‌تواند ما را یاری کند؟

روزی جیم ووماک به من گفت با کسی کار کن که ناب را می‌شناسد و دوست دارد. نخست تکلیف خود را در این باره با خود معین کنید. توصیه می‌کنم در ورک‌شاپ‌های ناب‌اندیشان شرکت کنید و مطمئن باشید بیش از آن‌چه که تصور می‌کنید خواهید آموخت. ما به هر پايان نامه نابی که مشخصا زير نظر مؤسسه ناب‌اندیشان انجام گيرد و توصيه‌های مارا در نظر گيرد کمک خواهيم کرد. به اين توصيه مولانا نيز توجه داشته باشيد که:

آب کم جو تشنگی آور به دست                                تا بجوشد آبت از بالا و پست

کاظم موتابیان