آزادی بیان و موانع فکری آن: بررسی یک گزاره

یک گزاره باید خودبسنده باشد، یعنی، خودش، خودش را توضیح دهد و در مقابل به نتایج منطقی ناشی از آن پاسخگو باشد. تجزیه و تحلیل گزاره زیر درباره آزادی بیان، این منظور نویسنده را باز تواند گفت:

«آزادی بیان به معنای آزادی «بیان» است، یعنی حرف معقول زدن، و گرنه کسی که عقل سالمی داشته باشد نمی‌تواند از آزادی یاوه‌گفتن دفاع کند»

این گزاره میان حق بیان به معنای حق حرف معقول زدن و یاوه گفتن تفاوت قایل شده است و تصریح کرده است عقل سالم، اولی را مجاز و دومی را ممنوع می‌شمرد.

بر مبنای این گزاره می توان پرسید:

۱. اولا چه کسی مرجعیت دارد میان حرف معقول و حرف یاوه تمیز دهد؟

۲. این مرجع، تا چه حد مطلق است که می‌تواند این دو را به درستی از هم تمیز دهد؟

۳. بعد از آن که این دو را از هم تمیز داد، نحوه مقابله او با حرف یاوه چگونه باید باشد؟

۴. آیا این گزاره را نمی‌توان تعمیم داد و در هر حوزه‌ای به کار برد و از این طریق سانسور را همگانی کرد؟

5. در قسمت آخر گزاره دقت کنید: کسی که عقل سالم داشته باشد نمی‌تواند از آزادی یاوه گفتن دفاع کند. این جمله حتی شهروندان را به دو دسته تقسیم می‌کند، دارای عقل سالم و فاقد آن.

به این توجه نداشته باشید که این جمله از آن کیست، به این توجه داشته باشید که هر گونه سانسور و گرفتن حق آزادی بیان در بنیاد، بر چنین استدلالاتی مبتنی هستند. استدلالاتی که با حق آزادی بیان شروع می‌شوند اما با اماها و اگرها عملا آزادی بیان را به محاق می‌برند.

کاظم موتابیان